Inhoudsopgave:
- Sancties van de EU tegen Rusland
- De Nord Stream II
- EU-afhankelijkheid van Russisch gas
- De EU werkt nog steeds aan een plan om haar afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, en het lijkt erop dat een ervan binnenkort zal worden onthuld. Euractiv meldt dat de LNG-strategie van de EU in februari 2016 zal worden aangekondigd, na overleg met experts uit de sector.
Deze week meldde Gazprom dat de uitvoer van gas uit pijplijn naar Europa in 2015 met 8% steeg, deels als gevolg van de dalende productie van aardgas in de Europese Unie (EU). Bovendien steeg de Russische gasuitvoer naar Duitsland tot recordniveaus, zoals blijkt uit onderstaande grafiek. Rusland is nu goed voor meer dan de helft van de buitenlandse import van Duitse brandstoffen, aldus Bloomberg.
Sancties van de EU tegen Rusland
De betrekkingen met Rusland verslechterden tijdens de crisis in Oekraïne in 2014, met als hoogtepunt de neergang van Malaysia MH-17 met vlucht MH-17 over Oekraïne in oktober 2014, naar verluidt door Russisch-gesteunde rebellen, waarbij 283 Nederlandse en andere EU-burgers aan boord zijn gedood. Dit bracht de EU ertoe haar plannen voor de aanleg van de aardgaspijpleiding van South Stream, die gas uit Rusland naar een punt in Bulgarije en vervolgens naar andere Europese bestemmingen zou brengen, te annuleren. Dit project was bedoeld om het transportrisico te verminderen dat gepaard gaat met het transport van gas naar de EU door Oekraïne te omzeilen, net zoals Gazprom's noordelijke gaspijpleiding (Nord Stream) naar Duitsland heeft gedaan. Maar een verslechterende politieke situatie dwong de EU zich te concentreren op het aanbodrisico en een beleid te voeren om de hoeveelheid aanvoer uit Rusland te verminderen. Het heeft niet gewerkt. In plaats daarvan zijn de volumes gekocht gas gestegen in 2015 en zijn plannen om de afgedankte South Stream-pijplijn te vervangen door een uitbreiding van de Nord Stream-pijplijn, Nord Stream II genaamd.
De Nord Stream II
Het Nord Stream II-project is een uitbreiding van een bestaande pijpleiding gebouwd onder de Oostzee om Russisch gas rechtstreeks naar Duitsland te brengen. De website van het project zegt: "De EU heeft op lange termijn behoefte aan veilige gasvoorraden om wereldwijd industrieel concurrentievermogen te waarborgen en aan de binnenlandse vraag te voldoen. Als uitbreiding van het met succes geïmplementeerde Nord Stream-pijpleidingsysteem is Nord Stream 2 het antwoord … het is een directe link tussen producenten en consumenten van gas en een ideale aanvulling op bestaande transportroutes. “
Maar het project is zeer controversieel omdat het gas rechtstreeks naar Duitsland wordt afgeleverd. EU-wetgeving vereist toegang door derden, wat betekent dat de helft van de capaciteit van de pijpleiding gereserveerd moet worden voor andere potentiële spelers op de gasmarkt. Bovendien zijn de Midden- en Oost-Europese landen gefrustreerd omdat ze met Nord Stream II hun inkomsten uit Russische gastransit kwijt zullen raken en nieuwe infrastructuur moeten bouwen om Russisch gas uit het noorden (via Duitsland) in plaats van uit het oosten (Oekraïne) te halen, volgens Euractiv.
Bron: Nord Stream
Bovendien zal de aanleg van de pijpleiding de EU afhankelijker maken van Russisch gas, niet minder. Met de voltooiing van Nord Stream II zal Duitsland bijvoorbeeld 60% van zijn gas uit Rusland ontvangen, volgens de online Europese nieuwssite Euractiv.
EU-afhankelijkheid van Russisch gas
Wat gebeurde er met het EU-beleid om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen na het geschil in Oekraïne dat begon in 2014? In die tijd zeiden EU-politici dat de afhankelijkheid van de EU van externe energiebronnen van invloed is op haar vermogen om een onafhankelijk buitenlands beleid te voeren, en moet worden gewijzigd. (Zie voor meer informatie Hoe het gasgeschil tussen Rusland en Oekraïne de EU aantast .) Een van de problemen is dat de binnenlandse productie van aardgas in de EU blijft dalen. Deze grafiek van IGI Poseidon laat zien hoe de aardgasproductie in de EU piekte in 2004 en is sindsdien gestaag gedaald. IGI verwacht dat de binnenlandse productie van de EU zal blijven dalen tot 2020, en misschien nog wel verder. Dit maakt de EU in toenemende mate afhankelijk van de invoer van gas uit de hele wereld om aan de stijgende vraag te voldoen, die volgens IGI gestaag zal toenemen met een snelheid van 1,8% per jaar tot 720 miljard kubieke meter (bcm) tegen 2020 (zie grafiek). Het Internationaal Energieagentschap (IEA) zegt dat tegen 2025 de import van gas 77% van het EU-verbruik zal bedragen, tegen 63% op dit moment.
De EU blijft in hoge mate afhankelijk van Rusland voor zijn aardgas, dat momenteel ongeveer een derde van de behoeften van de EU levert, volgens een rapport van Clingendael Energy. Deze sterk afhankelijke verbinding is vanwege de kosteneffectieve pijplijninfrastructuur die in de jaren zeventig werd gebouwd om de Europese betrekkingen met de Sovjet-Unie te verbeteren. Deze pijpleidinginfrastructuur heeft lage transportkosten, waardoor Russisch gas een kostenvoordeel heeft ten opzichte van andere bronnen van levering, zoals vloeibaar aardgas (LNG) uit Qatar of Australië. Bovendien neemt de afhankelijkheid van de EU van Rusland toe, zoals blijkt uit de toename van de invoer in 2015, ondanks een buitenlands beleid dat is ontworpen om de afhankelijkheid van de EU te verminderen. Gazprom meldde bijvoorbeeld dat de Russische gasvoorziening met 36,8% steeg naar Frankrijk, 17,1% naar Duitsland, 12,6% naar Italië, 11,5% naar Oostenrijk en 10,1% naar het Verenigd Koninkrijk in 2015. > De afhankelijkheid van Russisch gas verminderen
Welke keuzes heeft de EU om deze vicieuze cirkel van afhankelijkheid te doorbreken? Sommige analisten hebben gesuggereerd dat de EU de invoer van nieuwe LNG uit Amerika zou kunnen opvoeren, die nu in gebruik wordt genomen als alternatief voor leveringen van Gazprom. Het probleem is dat de Europese gasprijzen traditioneel lager zijn dan in Azië, dus 's werelds flexibele LNG wordt meestal verzonden naar bestemmingen zoals Zuid-Korea, Taiwan, Japan en China. Meer recentelijk verzwakte de markt voor LNG met een lagere olieprijs, waardoor LNG niet meer concurrerend is met leidinggas zodra liquefactie-, transport- en hervergassingskosten zijn inbegrepen.
De EU werkt nog steeds aan een plan om haar afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, en het lijkt erop dat een ervan binnenkort zal worden onthuld. Euractiv meldt dat de LNG-strategie van de EU in februari 2016 zal worden aangekondigd, na overleg met experts uit de sector.
De bottom line
De EU lijkt hopeloos verslaafd aan Russisch gas en het vinden van alternatieve leveranciers zal niet gemakkelijk zijn.Verder heeft de EU in 2015 het verbruik van Russisch gas verhoogd in plaats van verlaagd. De grote afhankelijkheid van de EU van Russisch gas maakt het blok politiek kwetsbaar en alternatieve bevoorradingsbronnen zijn niet eenvoudig te verkrijgen. De EU zal haar LNG-beleid in februari 2016 bekendmaken, maar de strategie zal waarschijnlijk niet veel nieuwe ideeën bevatten. Ten slotte blijven alternatieve pijplijnbenodigdheden vanuit plaatsen zoals Turkmenistan naar het oosten stromen naar landen zoals China.