Stagflatie is een vorm van economische malaise waarbij een stagnerende economie samenvalt met hoge inflatie gedurende een bepaalde periode. De meeste perioden van stagflatie worden gekenmerkt door verhoogde werkloosheid, verminderde koopkracht en weinig tot geen groei van het bruto binnenlands product (bbp).
Stagflatie is frustrerend voor beleidsmakers omdat het oplossen van trage economische groei en het oplossen van inflatie tegengestelde oplossingen bieden. Beleid gericht op het stimuleren van economische groei stimuleert vaak de inflatie, terwijl het beleid dat is ingesteld om de inflatie aan te pakken de neiging heeft de economische groei te vertragen.
De beroemdste periode van stagflatie in de VS vond plaats in de jaren zeventig. Tijdens de recessie die liep van 1973-1975, kromp het bbp van de VS gedurende zes kwartalen, terwijl de inflatie steeg van 3. 4% naar 12%. Tegen 1979 bereikte de inflatie maar liefst 13,3%. Hoewel de economische groei in de late jaren zeventig weerbarstig was, was het lang niet genoeg om de inflatie te overtreffen en daalde de koopkracht van Amerikanen. President Richard Nixon's implementatie van loon- en prijscontroles in 1971, zijn verwijdering van de dollar van de goudstandaard en de productiebeperkingen van de Organisatie van de Petroleum Exporterende Landen (OPEC) in 1973 waren de belangrijkste factoren die leidden tot stagflatie.
In 1971 probeerde president Nixon zijn herverkiezingskansen te benutten door loon- en prijscontroles uit te voeren, terwijl hij in een moeilijke economie verkeerde. Ze verboden bedrijven om de prijzen van hun goederen te verhogen als een manier om de stress van de worstelende werknemers te verzachten. Nixon had niet voorzien dat een ander van zijn monetaire beleid, het verwijderen van de Amerikaanse dollar van de goudstandaard, de goudprijs omhoog zou schieten, de dollar zou kelderen en als gevolg daarvan de prijs van geïmporteerde materialen zou stijgen.
Bedrijven, gewurgd door hoge importkosten maar niet in staat om prijzen te verhogen om winst te maken, moesten in plaats daarvan kosten besparen; dat deden ze door de loonlijsten te verlagen en werknemers te ontslaan. De resulterende werkloosheid piekte de koopkracht van de Amerikanen en gooide de economie in een recessie, terwijl de dalende dollar tegelijkertijd een piek in de inflatie veroorzaakte. Dus stagflatie was geboren.
Wat in 1971 een slechte situatie werd, werd erger in 1973 toen de OPEC in het Midden-Oosten de olieproductie begon te verminderen in stappen van 5%. Deze plotselinge daling van de productie resulteerde in een aanbodschok, die in minder dan een jaar de prijs van olie op de wereldmarkt verviervoudigde van $ 3 tot $ 12. Erger nog, verschillende OPEC-landen hebben de olietoevoer naar de VS volledig stopgezet als reactie op de financiële steun aan Israël.De voelbare resultaten van de OPEC-acties in de VS waren gasleidingen, hoge stookkosten en hogere kosten voor bedrijven, die uiteraard werden doorberekend aan de consument. De oliecrisis verergerde de trage economie en de hoge inflatie, doordat hoge gasprijzen het beschikbare inkomen van Amerikanen verminderden en bedrijven ervan weerhielden het kapitaal te hebben om uit te breiden en in te huren.