Op 19 juni 2014 is de Brent-olie-futures afgesloten met $ 115. 06, het hoogste niveau voor het jaar. Daarna begonnen de olieprijzen vrij te vallen en vanaf 12 maart 2015 handelde olie rond $ 58 per vat. Deskundigen hebben twee belangrijke redenen voor deze dramatische achteruitgang: de toename van de Amerikaanse schalieproductie en een economische vertraging in Europa en Aziatische reuzen China en India, enkele van de grootste olie-importeurs. De eerste lijkt geen sterk argument, omdat de schalieproductie in de VS slechts een fractie is van de totale dagelijkse olieproductie wereldwijd, ongeveer 90 miljoen vaten, en daarom minder waarschijnlijk een aanzienlijk effect op de prijzen heeft (bron: www. ). Dus een lage vraag is waarschijnlijker de primaire reden die de olieprijs verlaagt. (Zie voor meer informatie: Olieprijsanalyse: de impact van vraag en aanbod ).

Figuur 1: olieprijs die nodig is om de begrotingen in evenwicht te brengen.

De dramatische daling van de olieprijzen heeft de economieën van de olie-exporterende landen meestal op de volgende manieren schade toegebracht:

1. Olie-inkomsten vormen een belangrijk onderdeel van de financiering van overheidsuitgaven. Lage olieprijzen leiden daarom tot begrotingstekorten, waardoor overheden gedwongen worden andere bronnen te zoeken om het tekort te financieren of de uitgaven te verminderen. (De bovenstaande figuur toont de olieprijs die nodig is om het budget van de olie-exporteurs in evenwicht te brengen).

2. Lagere olieprijzen betekenen ook een lager instroom van buitenlandse valuta, wat leidt tot een daling van de deviezenreserves van de landen. Bijna alle economieën van de olie-exporterende landen zijn afhankelijk van de invoer van goederen of diensten en de valutareserves financieren deze buitenlandse handel. Afnemende valutareserves zouden leiden tot een devaluatie van lokale valuta's ten opzichte van belangrijke internationale valuta's zoals de dollar en de euro.

OPEC, een consortium van olie-exporterende landen, besloot om het huidige productieniveau te behouden tijdens een vergadering in november 2014 ondanks verwachtingen van een productievermindering. Saudi-Arabië - de grootste olieproducent met een quotum van ongeveer 30 procent van de totale productie van de organisatie (zie figuur 2 hieronder) - blokkeerde oproepen voor een productievermindering van armere landen in de organisatie.

Waarom heeft het land ervoor gekozen om de productie niet te verlagen? Saudi-Arabië is een van de belangrijkste spelers op de oliemarkt en levert 12-13 procent van de totale dagelijkse olieproductie wereldwijd. Als de op één na grootste olieproducent na de VS wil het zijn aandeel in de markt behouden en een productievermindering zou dit aandeel bedreigen, en dat kost veel tijd om terug te winnen.

Samen dragen de OPEC-landen ongeveer 40 procent van de totale dagelijkse olievoorziening over de hele wereld bij, waardoor 60 procent van het marktaandeel ongecontroleerd blijft en Rusland en de VS (de grootste concurrenten van Saudi-Arabië) dominant zijn in de markt.Er is ook geen garantie dat een prijsstijging als gevolg van een productievermindering voldoende zou zijn om de afname van het aanbod te rechtvaardigen en de olie-inkomsten binnen te halen die cruciaal zijn voor het in evenwicht houden van de begroting.

Een andere mogelijke reden achter het besluit om het productieniveau te handhaven is dat Saoedi-Arabië de kleinere olie-exporteurs - die niet in staat zouden zijn om te lage olieprijzen te beheren - uit het spel te trappen en daarmee het marktaandeel te vergroten door een paar procentpunten. Op korte termijn worden alle olie-exporterende landen, waaronder Saoedi-Arabië, getroffen door de lage olieprijzen. Maar Saoedi-Arabië profiteert op de lange termijn van de geschatte valutareserves van ongeveer $ 700 miljard, waardoor het de huidige lage olieprijzen nog een paar jaar kan dragen.

Lage olieprijzen geven Saoedi-Arabië ook politieke macht over andere olie-exporterende landen die zijn politieke rivalen zijn. Saoedi-Arabië botste bijvoorbeeld met Rusland en Iran over het Syrische conflict, toen deze het regime van Bashar al-Assad bleef steunen tegen Saoedi-Arabië en zijn westerse coalitie.

The Bottom Line
De grote valutareserves van Saudi-Arabië en de dominante positie op de oliemarkt maken het mogelijk om het huidige scenario in zijn voordeel te manipuleren. Het vermogen van het land om veel lagere olieprijzen te tolereren dan zijn concurrenten, helpt het om zwakkere concurrenten uit de markt te duwen en zijn politieke positie ten opzichte van landen als Rusland en Iran te versterken.