Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was een groot deel van Duitsland in puin. Grote delen van zijn infrastructuur werden aangevallen of gebombardeerd door de geallieerden. De stad Dresden was volledig verwoest. De bevolking van Keulen was gedaald van 750, 000 naar 32.000. De woningvoorraad daalde met 20%. De voedselproductie was half zo hoog als vóór de start van de oorlog; de industriële productie daalde met een derde. Veel van zijn mannen in de leeftijd tussen 18 en 35, de demografische groep die het zware werk kon doen om het land letterlijk te herbouwen, waren gedood of kreupel gemaakt.

Tijdens de oorlog had Hitler voedselrantsoenen ingesteld, waardoor de burgerbevolking beperkt werd tot het eten van niet meer dan 2.000 calorieën per dag. Na de oorlog zetten de geallieerden dit voedselrantsoenbeleid voort en beperkten de bevolking om te eten tussen 1, 000-1, 500 calorieën. Prijsbeheersing op andere goederen en diensten leidde tot tekorten en een massale zwarte markt. De Duitse munt, de reichsmark, was volkomen waardeloos geworden, en eiste van zijn bevolking dat ze toevlucht namen tot ruilhandel voor goederen en diensten.

Kortom, Duitsland was een verwoeste staat met een ongelooflijk sombere toekomst tegemoet. Het land werd bewoond door vier naties en al snel zou het in twee helften worden verdeeld. De oostelijke helft werd een socialistische staat, onderdeel van het IJzeren Gordijn dat zwaar werd beïnvloed door het Sovjetbeleid. De westerse helft werd een democratie. En gevangen in het midden was de voormalige hoofdstad van Berlijn, die in tweeën gedeeld was, uiteindelijk gescheiden door wat bekend werd als de Berlijnse muur.

Maar in 1989, toen de Berlijnse Muur viel en Duitsland opnieuw werd herenigd, was het de jaloezie van het grootste deel van de wereld. Duitsland had de op twee na grootste economie ter wereld, met alleen achterop Japan en de Verenigde Staten in het BBP.

De beklimming van Duitsland werd over de hele wereld bekend als het Duitse economische wonder. In Duitsland werd het de Wirtscaftswunder genoemd. Maar hoe is dit ontstaan?

Walter Eucken Misschien wel de belangrijkste persoon in de verbluffende wedergeboorte van Duitsland was Walter Eucken. De zoon van Nobelprijswinnaar in de literatuur, Eucken studeerde economie aan de Universiteit van Bonn. Na een periode in de Eerste Wereldoorlog begon Eucken les te geven op zijn alma mater. Hij ging uiteindelijk over naar de universiteit van Freiburg, die hij internationaal bekend zou maken.

Eucken kreeg aanhang op de school, die een van de weinige plaatsen in Duitsland werd waar tegenstanders van Hitler hun mening konden uiten. Maar belangrijker, het is ook waar hij zijn economische theorieën begon te ontwikkelen, die bekend werden als de Freiburg-school, het ordeliberalisme of de 'sociale vrije markt'.

De ideeën van Eucken waren stevig verankerd in het kamp van de vrije markt kapitalisme, terwijl ook een rol voor overheidsbetrokkenheid mogelijk wordt gemaakt om ervoor te zorgen dat dit systeem voor zoveel mogelijk mensen werkt.Er zouden bijvoorbeeld strenge voorschriften worden ingevoerd om kartels of monopolies te voorkomen. Bovendien zou een groot stelsel van sociale voorzieningen dienen als vangnet voor degenen die het moeilijk hadden.

Hij steunde ook een sterke centrale bank onafhankelijk van de overheid die zich richtte op het gebruik van monetair beleid om de prijzen stabiel te houden, in veel opzichten dezelfde gedachten weerspiegeld die door Milton Friedman bekend werden gemaakt. (Voor meer informatie, zie Free Market Maven: Milton Friedman .)

Dit type systeem klinkt misschien helemaal normaal vandaag maar werd destijds als behoorlijk radicaal beschouwd. Men moet de filosofie van Eucken in overweging nemen in het tijdperk waarin hij het heeft voortgebracht. De Grote Depressie die de hele wereld verteerde, trof Duitsland bijzonder hard; hyperinflatie verwoestte in wezen de economie en leidde tot de opkomst van Hitler. Veel mensen voelden dat socialisme de economische theorie was die de wereld zou overspoelen.

En binnenkort zou de westelijke helft van Duitsland, gecontroleerd door Amerikaanse en geallieerde troepen, een beslissing moeten nemen op welke weg te gaan.

De overgang Omdat West-Duitsland nog in de kinderschoenen stond, werd er een hevig debat gevoerd over de richting van het begrotingsbeleid van de nieuwe staat. Velen, inclusief arbeidsleiders en leden van de sociaal-democratische partij, wilden een systeem hebben dat nog steeds door de regering wordt gecontroleerd. Maar een protégé van Eucken, een man met de naam Ludwig Erhard, begon bekendheid te verwerven met de Amerikaanse troepen die nog steeds de facto de controle hadden over Duitsland.

Erhard, een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog die naar de business school ging, was een grotendeels onder-de-radar figuur die als onderzoeker werkte voor een organisatie die zich richtte op de economie van de restaurantindustrie. Maar in 1944, toen de nazi-partij nog steeds de controle over Duitsland had, schreef Erhard gewaagd een essay over de financiële positie van Duitsland, die aannam dat de nazi's de oorlog verloren. Zijn werk bereikte uiteindelijk de Amerikaanse inlichtingendiensten die hem snel opzochten. En toen Duitsland zich eenmaal overgaf, werd hij benoemd tot lid van de minister van Financiën van Beieren en werkte zich daarna op de ladder om de directeur van de economische raad van de nog steeds bezette westelijke helft van Duitsland te worden.

Toen hij eenmaal politieke invloed kreeg, begon Erhard een veelzijdige poging de West-Duitse economie weer tot leven te brengen. Ten eerste speelde hij een grote rol bij het formuleren van een nieuwe valuta uitgegeven door de geallieerden om het waardeloze overblijfsel uit het verleden te vervangen. Dit plan zou de hoeveelheid beschikbare valuta voor het publiek verminderen met maar liefst 93%, een beslissing die de kleine welvaart die Duitse particulieren en bedrijven hadden, zou verminderen. Daarnaast werden ook grote belastingverlagingen ingesteld om uitgaven en investeringen aan te sporen.

De valuta zou volgens de planning op 21 juni 1948 geïntroduceerd worden. In een uiterst controversiële zet besloot Erhard ook om de prijscontroles op dezelfde dag te verwijderen. Erhard werd bijna universeel bekritiseerd vanwege zijn beslissing. Erhard werd naar het kantoor van U gebracht.S. Generaal Lucius Clay, die de bevelvoerende officier was die toezicht hield op de bezette westelijke helft van Duitsland. Clay vertelde Erhard dat zijn adviseurs hem informeerden dat het drastische nieuwe beleid van de Duitser een vreselijke vergissing zou zijn. Beroemd, antwoordde Erhard:

"Luister niet naar hen, generaal, mijn adviseurs vertellen me hetzelfde." Maar opmerkelijk genoeg bewees Erhard dat iedereen ongelijk had.

De resultaten

Bijna van de ene op de andere dag kwam West-Duitsland tot leven. Winkels werden meteen gevuld met goederen toen mensen zich realiseerden dat de nieuwe valuta van waarde was. Het rijgedrag hield snel op; de zwarte markt eindigde. Toen de commerciële markt werd gepositioneerd en mensen opnieuw een stimulans hadden om te werken, keerde ook het beroemde gevoel van bedrijvigheid van West-Duitsland terug. (Lees voor meer informatie Ruilhandel door een geldcrisis .) In mei 1948 misten Duitsers ongeveer 9,5 uur werk per week, en brachten hun tijd door op zoek naar voedsel en andere benodigdheden. Maar in oktober, slechts enkele weken nadat de nieuwe valuta werd ingevoerd en de prijsbeheersing werd opgeheven, was dat aantal teruggebracht tot 4. 2 uur per week. In juni bedroeg de industriële productie van de natie ongeveer de helft van het niveau in 1936. Tegen het einde van het jaar was deze bijna 80%.

Wat ook bijdroeg aan de wedergeboorte van Duitsland was het Europese herstelprogramma, beter bekend als het Marshall-plan. Het was vervaardigd door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, George Marshall. Deze wet zorgde ervoor dat de Verenigde Staten 13 miljard dollar (ongeveer $ 115 miljard in prijzen van 2008) schonken aan Europese landen die door de Tweede Wereldoorlog waren getroffen, waarbij een groot deel van dit geld naar Duitsland ging. Het succes van het Marshall-plan is echter besproken door economische historici. Sommigen schatten dat hulp uit het Marshall-plan in deze periode minder dan 5% bijdroeg aan het nationale inkomen van Duitsland.

De groei van West-Duitsland zette zich in de loop van de jaren voort. Tegen 1958 was de industriële productie vier keer hoger dan een decennium eerder.

De bottom line

Gedurende deze periode werd Duitsland gevangen in het midden van de Koude Oorlog. West-Duitsland was een sterke bondgenoot van Amerika en was grotendeels kapitalistisch, zij het met een grote rol voor de regering om de vrije markt te blijven controleren; Oost-Duitsland was nauw afgestemd op de Sovjet-Unie en was communistisch. Zij aan zij boden deze twee landen een perfecte manier om de twee belangrijkste economische systemen ter wereld met elkaar te vergelijken. (Lees voor meer informatie Gratis markten: wat zijn de kosten ?.) Opvallend genoeg was er niet veel te vergelijken. Terwijl West-Duitsland bloeide, bleef Oost-Duitsland achter. Vanwege een worstelende economie en een gebrek aan politieke vrijheden, protesteerden de inwoners van Oost-Duitsland al snel en probeerden, ondanks wetten die reizen beperkten, het land in drommen te verlaten. Op 11 november 1989 liet het Oost-Duitse regime leden van zijn land voor het eerst in decennia rechtstreeks naar het westen reizen. Dit leidde tot de bijna onmiddellijke ineenstorting van Oost-Duitsland. En binnenkort zouden de twee naties weer verenigd zijn.

Maar het zou nog lang duren voordat de twee partijen gelijk zouden zijn.Toen de hereniging begon, hadden de oostelijke delen van het land slechts 30% van het bruto binnenlands product van de westelijke helft. En vandaag, twintig jaar later, heeft het oosten nog maar ongeveer 70% van het BBP van zijn tegenhangers. Maar in 1948 was niets van dit alles denkbaar. En als het niet om Walter Eucken en Ludwig Erhard ging, zou dit allemaal niet gebeurd zijn. (Zie voor meer

War's Influence On Wall Street .)