Terwijl de prijzen in de eurozone blijven dalen, heeft de Europese Centrale Bank (ECB) bijna geen middelen meer om de dreiging van deflatie te voorkomen. Het heeft de rentetarieven al verlaagd naar een negatief territorium en het blijft overheids- en bedrijfsschulden kopen om de rente laag te houden. Gevangen in het midden van het gevecht van de ECB met deflatie zijn de mensen die op hun spaargeld rekenen om hen door de verontruste Europese economie te loodsen.

Wat is deflatie precies?

Deflatie is een macro-economische situatie die wordt gekenmerkt door dalende prijzen. Voor mensen die perioden van hoge inflatie hebben meegemaakt, kan het lijken alsof een periode van deflatie een goede zaak is. Terwijl de inflatie de koopkracht van de toekomst uitholt, kan deflatie het effect hebben dat de inflatie toeneemt. Producten kunnen goedkoper worden en het geld van mensen kan verder gaan. Het probleem is dat bedrijven gedurende een lange periode van deflatie worden gedwongen om de prijzen te verlagen, wat uiteindelijk hun winst vermindert. Een deflatoire omgeving is symptomatisch voor een vertragende economie of een economie met negatieve groei.

Omdat bedrijven bezuinigen op productiekosten, kunnen ze worden gedwongen om de lonen te verlagen of werknemers te ontslaan. Lagere lonen en hogere werkloosheid leiden tot meer negatieve groei en de prijzen gaan verder schuiven als reactie op de afnemende vraag. Als consumenten in de toekomst op lagere prijzen anticiperen, zullen ze waarschijnlijk hun aankopen uitstellen, waardoor de vraag verder afneemt en de prijzen dalen. Veel economen geloven dat een langdurige periode van deflatie veel erger kan zijn dan de inflatie, omdat het veel moeilijker te controleren is.

Hoe de ECB probeert deflatie tegen te gaan

De eurozone kampt met een trage economische groei sinds 2014. In die tijd is de inflatie bijna gevlamd en daalde ze naar bijna nul, met een paar gevallen van negatieve inflatie. Zwakke vraag, hoge schuld- en bezuinigingsprogramma's hebben de prijzen gestaag verlaagd. In een poging om de bestedingen van consumenten en bedrijven te stimuleren, heeft de ECB de kortetermijnrente verlaagd. Het heeft echter weinig gedaan om de economie een boost te geven. In 2014 stelde de ECB een negatief rentebeleid in dat alleen op banken van toepassing was, in de hoop dat dit banken zou stimuleren om hun geld te laten werken met leningen en investeringen. Hoewel de negatieve tarieven nog moeten worden doorgegeven aan retaildepositarissen, vrezen sommige economen dat het misschien een kwestie van tijd is voordat banken worden gedwongen hun kosten van negatieve rentetarieven door te berekenen aan hun klanten. Veel Europese banken rekenen al hogere commerciële accounts een negatieve rente. De angst voor mogelijke cash hamsteren door het publiek vermindert echter de kans dat banken negatieve rentetarieven betalen op retaildeposito's.

De impact op spaarders

Spaarders in de eurozone zijn eraan gewend geraakt dat hun geld geen rente meer opbrengt. In het kielzog van de wereldwijde beurscrash van 2008 en de recente steile dalingen in 2015 en 2016, spaarders meer bezig met de terugkeer van hun opdrachtgever in plaats van het rendement op hun opdrachtgever. Zolang banken het laatste bastion van veiligheid blijven, zijn spaarders blij dat ze weten dat hun geld veilig is. Zelfs als de spaartegoeden negatief worden, kunnen spaarders het alternatief om in aandelen en obligaties te beleggen of hun geld in hun matrassen op te slaan, te riskant vinden. Bij 0% rente hebben spaarders al een negatief rendement behaald na de verwerking van de inflatie. Als het tarief op deposito's echter tot ver onder nul daalt, kunnen spaarders het alternatief van een matras aantrekkelijker vinden.

De ECB hoopt dat als mensen de rente voldoende verlagen, mensen en bedrijven zullen gaan uitgeven, wat nodig is om de economie te stimuleren. Mochten de inspanningen om de grote deflatie te voorkomen mislukken, dan zou dit echter het tegenovergestelde effect kunnen hebben van het ontmoedigen van de uitgaven, wat de vooruitzichten op een diepe recessie of zelfs een depressie zou kunnen vergroten. Critici van het negatieve rentebeleid van de ECB zeggen dat het meer kwaad dan goed doet, en dat bedrijven door de aanhoudende onzekerheid geen investeringen meer doen. Voor spaarders of consumenten in het algemeen kan het veel erger worden als de economie in een deflatie-geïnduceerde recessie terechtkomt.