Het vlindereffectconcept is belangrijk geworden in de financiële wereld, nu de globalisering blijft toenemen en de kapitaalmarkten elkaar raken. Volatiliteit in een klein deel van de internationale markten kan snel groeien en op andere markten uitmonden. Een hapering in een hoek van de internationale markten kan wereldwijde gevolgen hebben. Verbeteringen in technologie en bredere toegang tot internet hebben de mate waarin internationale markten elkaar beïnvloeden vergroot. Dit heeft geleid tot meer afleveringen van extreme marktvolatiliteit.

Het vlindereffect is bekend geworden in de populaire cultuur en het concept heeft duidelijke toepassingen om te financieren. Het en de chaostheorie kunnen een gedeeltelijke verklaring vormen voor de onvoorspelbaarheid van kapitaalmarkten.

Oorsprong en betekenis van vlindereffect

De uitdrukking "het vlindereffect" werd voor het eerst genoemd tijdens een wetenschappelijke bijeenkomst in 1972. Wetenschapper Edward Lorenz gaf een lezing over zijn werk met betrekking tot weersvoorspellingsmodellen. De uitdrukking suggereert dat de vleugels van de vleugels van een vlinder in Japan een kleine verandering in de atmosfeer zouden kunnen veroorzaken die uiteindelijk zou kunnen leiden tot een tornado in Texas.

Lorenz onderzocht hoe kleine verschillen in initiële waarden leidden tot grote verschillen in weermodellen bij het Massachusetts Institute of Technology. In 1961 was hij in een weersmodel een startvoorwaarde ingegaan als 0.506 in plaats van het precieze aantal van 0.506127, wat resulteerde in een geheel ander en onverwacht weerpatroon. In 1963 schreef hij een artikel over dit concept, getiteld "Deterministic Nonperiodic Flow." Het vlindereffect-concept laat zien hoe moeilijk het is om dynamische systemen te voorspellen, zoals het weer en de financiële markten. Studie van het vlindereffect heeft geleid tot vooruitgang in de chaostheorie.

Toepassing van chaostheorie op markten

Kapitaalmarkten ondergaan afwisselend perioden van kalmte en stormachtigheid. Ze zijn echter niet altijd chaotisch en de verschuiving tussen rust en chaos is vaak plotseling en onvoorspelbaar. Sommigen geloven dat deze concepten van chaostheorie kunnen worden gebruikt om te begrijpen hoe financiële markten werken.

Markten hebben de neiging belletjes te laten groeien die uiteindelijk drastische gevolgen hebben. Financiële bubbels groeien vaak vanwege positieve feedback. Wanneer beleggers geld verdienen tijdens een stijging van de financiële markten, denken andere waarnemers dat de investeerders een slimme beslissing hebben genomen, wat de waarnemers ertoe brengt om hun eigen geld op de markten te beleggen. Het resultaat is meer koop- en aandelenkoersen die hoger gaan. De positieve feedback-lus leidt tot prijzen die verder gaan dan enig logisch of te rechtvaardigen niveau. De lus eindigt uiteindelijk en de laatste investeerders blijven hangen met de slechtste posities.

Hetzelfde concept kan de veranderlijke bearmarkten verklaren.De markten kunnen plotseling verschuiven vanwege externe factoren, waardoor beleggers alleen op negatief nieuws letten. Initiële verkoop leidt tot meer verkopen omdat marktdeelnemers hun posities liquideren. De negatieve feedbackloop neigt snel te versnellen, wat vaak resulteert in een markt vol met ondergewaardeerde aandelen.

Fractals en de markten

Prominente wetenschapper Benoit Mandelbrot paste zijn werk in fractals in de natuur toe op financiële markten. Hij vond dat voorbeelden van chaos in de natuur, zoals de vorm van kustlijnen of wolken, vaak een hoge mate van orde hebben. Deze fractal vormen kunnen ook chaotische systemen verklaren, inclusief financiële markten. Mandelbrot merkte op dat activaprijzen plotseling kunnen springen zonder duidelijke oorzaak.

Veel van de markten hebben de neiging de extreme gebeurtenissen die minder dan 5% van de tijd optreden te negeren. Mandelbrot voerde aan dat deze uitschieters belangrijk zijn en een belangrijke rol spelen bij de bewegingen van de financiële markten. Traditionele portefeuilletheorie neigt te onderschatten hoe vaak deze gebeurtenissen met hoge volatiliteit plaatsvinden. Hoewel zijn fractals prijsbewegingen niet kunnen voorspellen, voerde hij aan dat ze een realistischer beeld van de marktrisico's konden creëren.

Voorbeelden van het vlindereffect in markten

Hoewel technologie de impact van het vlindereffect op de wereldmarkten heeft vergroot, is er een lange geschiedenis van financiële bubbels die teruggaat tot de zeepbel van de tulpenmarkt in Nederland in de 17e eeuw. Tulpen waren een statussymbool onder de elite. Ze werden verhandeld op beurzen in Nederlandse dorpen en steden. Mensen verkochten hun bezittingen om te gaan speculeren met tulpen. De prijzen begonnen echter te dalen en paniek in de verkoop volgde.

Er zijn meer recente voorbeelden van bubbels. In oktober 1987, bekend als Black Monday, verloor de Dow Jones Industrial Average (DJIA) ongeveer 22% op één handelsdag, de grootste procentuele daling ooit voor die markt. Er was geen duidelijke oorzaak voor de daling, hoewel de DJIA de week ervoor enkele grote dagen achter de rug had en er internationale problemen waren in de Perzische Golf. Achteraf kunnen problemen met paniekverkopen en misschien het verhandelen van programma's deels de schuld zijn.

In 2015 ondervond de Chinese aandelenmarkt een significante volatiliteit, die op één dag meer dan 8% daalde. Net als bij Black Monday was er geen enkele gebeurtenis of oorzaak voor de drop. Deze volatiliteit verspreidde zich snel naar andere markten, waarbij de S & P500 en de Nikkei ongeveer 4% verloor. Net als Black Monday was er de afgelopen maanden sprake van zwakte op de Chinese markten.

Chinese functionarissen begonnen de renminbi te devalueren. De belangrijkste oorzaak was waarschijnlijk de hoge marge die door Chinese particuliere beleggers wordt gebruikt. Toen de prijzen begonnen te dalen, kregen beleggers margestortingen van hun makelaars. Retailbeleggers werden gedwongen hun posities snel te liquideren om aan de margestortingen te voldoen, wat leidde tot een negatieve terugkoppeling van verkopen. In voorgaande jaren moedigde de Chinese overheid mensen aan om hun geld op de markt te brengen. Markten zullen alleen meer met elkaar verbonden raken als de technologie blijft verbeteren en het vlindereffect zal een factor op de wereldwijde markten blijven.