De Verenigde Staten, Japan en verschillende lidstaten van de Europese Unie hebben onconventionele middelen gebruikt om de economische activiteit in de jaren na de Grote Recessie te stimuleren. Economen geloven dat agressief monetair beleid een integraal onderdeel is van het herstelproces na een financiële crisis. Na twee decennia van trage groei besloot de Bank of Japan een nulrentebeleid (ZIRP) te hanteren om deflatie te bestrijden en economisch herstel te bevorderen. Een soortgelijk beleid is geïmplementeerd door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

ZIRP is een methode om groei te stimuleren en de rentetarieven dicht bij nul te houden. Onder dit beleid kan de regerende centrale bank niet langer de rente verlagen, waardoor het conventionele monetaire beleid niet effectief is. Dientengevolge wordt onconventioneel monetair beleid zoals kwantitatieve verruiming gebruikt om de monetaire basis te vergroten. In de eurozone echter kan overmatig verlengen van een nulrentebeleid ook resulteren in negatieve rentetarieven. Veel economen hebben dus de waarde van het zero-rentebeleid op de proef gesteld en wijzen op liquiditeitsvallen tussen verschillende andere valkuilen.

Japan

ZIRP werd voor het eerst gebruikt in de jaren 1990 na het instorten van de zeepbel in de Japanse activaprijs. Japan implementeerde ZIRP als onderdeel van zijn monetaire beleid in de daaropvolgende 10 jaar - gewoonlijk het Lost Decade genoemd - als reactie op de daling van de activaprijzen. Consumptie en investeringen bleven optimistisch in 1991, de bbp-groeicijfers waren hoger dan 3 procent , en de rentetarieven bleven stabiel op 6 procent. Toen de aandelenkoersen in 1992 sterk kelderden, stagneerde de groei van het bbp en ontstond deflatie. Het consumentenprijsindexcijfer, dat vaak als maatstaf voor de inflatie wordt gebruikt, daalde van 2 procent in 1992 tot 0 procent in 1995, en de rentepercentages daalden drastisch, in hetzelfde jaar 0 procent naderen.

Als gevolg van het onvermogen van ZIRP om stagnatie en deflatie aan te pakken, viel de Japanse economie in een liquiditeitsval. Ondanks de relatieve ineffectiviteit van nulrentetarieven blijft Japan dit beleid gebruiken.

Verenigde Staten

De financiële crisis van 2008 veroorzaakte diepe financiële spanningen in de US, waardoor de Federal Reserve agressieve acties ondernam om de economie te stabiliseren. In een poging een economische ineenstorting te voorkomen, voerde de Federal Reserve een aantal onconventionele beleidslijnen in, waaronder nulrentetarieven om de korte en lange rente te verlagen. De verdere toename van de investeringen zal naar verwachting een positief effect hebben op de werkloosheid en de consumptie.

In 2009 bereikte de VS het laagste economische punt na de financiële crisis met een inflatie van -2. 1 procent, werkloosheid om 10.2 procent en groei van het bbp kelderend tot -2. 8 procent. De rentetarieven daalden tijdens deze periode tot bijna nul. Tegen januari 2014, na ongeveer vijf jaar ZIRP en kwantitatieve versoepeling, bereikten inflatie, werkloosheid en bbp-groei respectievelijk 1. 8 procent, 6. 6 procent en 3. 2 procent. Hoewel de Amerikaanse economie blijft verbeteren, wijst de ervaring van Japan erop dat langdurig gebruik van ZIRP schadelijk kan zijn.

Risico's

Ondanks de vooruitgang van de US, citeren economen Japan en EU-landen als voorbeelden van de mislukkingen van ZIRP. Lage rentetarieven zijn toegeschreven aan de ontwikkeling van liquiditeitsvallen, die zich voordoen wanneer het sparen van rentetarieven hoog wordt en het monetaire beleid ineffectief maakt. De implementatie van nulrentetarieven vond meestal plaats na een economische recessie waarin deflatie, werkloosheid en langzame groei de boventoon voeren. Verminderd beleggersvertrouwen of toenemende bezorgdheid over deflatie kan ook leiden tot liquiditeitsvallen. Bovendien, ondanks nulrentetarieven en monetaire expansie, kan het lenen stagneren wanneer bedrijven hun schulden van de winst aflossen in plaats van ervoor te kiezen opnieuw in het bedrijf te beleggen.

ZIRP kan ook leiden tot financiële onrust op de markten in perioden van economische stabiliteit. Wanneer de rentetarieven laag zijn, streven beleggers naar instrumenten met een hoger rendement die doorgaans worden geassocieerd met risicovollere activa. Aan het begin van de jaren 2000 kozen Amerikaanse beleggers met vergelijkbare voorwaarden ervoor om zwaar te investeren in door subprime mortgage backed securities (MBS). Vanwege de betrokkenheid van Fannie Mae en Freddie Mac bij MBS, beschouwden beleggers deze effecten als veilig met relatief hoge rendementen. Zoals de geschiedenis heeft aangetoond, vormden de door hypotheek gedekte effecten echter een integraal onderdeel van de Grote Recessie.

Rentetarieven spelen een sleutelrol op de financiële markt, mogelijk die een besparing van beleggingsgewoonten op de korte en lange termijn dicteert. Typisch, langetermijninvesteringen komen in de vorm van pensioenregelingen en pensioenfondsen. Wanneer de langetermijnrente nul nadert, gaat het inkomen van gepensioneerden en gepensioneerden slechter. Voordelen

Hoewel ZIRP schadelijk kan zijn, blijven beleidsmakers in geavanceerde economieën de aanpak gebruiken als een remedie na de recessie. Het belangrijkste voordeel van lage rentetarieven is hun vermogen om economische activiteit te stimuleren. Ondanks lage rendementen, verlagen de rentetarieven bij lage nul de kosten van lenen, wat kan helpen de bestedingen aan zakelijk kapitaal, investeringen en huishoudelijke uitgaven aan te sporen. De toegenomen investeringen van bedrijven kunnen dan banen en consumptiemogelijkheden creëren.

Evenzo verbeteren lage rentetarieven de bankbalansen en de capaciteit om leningen te verstrekken. Banken met weinig kapitaal om uit te lenen, werden met name getroffen door de financiële crisis. Lage rentetarieven kunnen ook de activaprijzen verhogen. Hogere activaprijzen in combinatie met kwantitatieve verruiming kunnen de monetaire basis verhogen, wat resulteert in een toename van het huishoudelijk discretionair inkomen.

Bottom Line

ZIRP is geïmplementeerd in de nasleep van verschillende economische recessies in de afgelopen twee decennia.Het werd voor het eerst gebruikt door Japan in de jaren negentig. ZIRP werd alom bekritiseerd en werd over het algemeen als niet succesvol beschouwd. Ondanks de misbeelden van Japan met het monetaire beleid, hebben de Verenigde Staten, de Verenigde Staten en de EU-landen zich tot ZIRP en kwantitatieve verruiming gekeerd om de economische activiteit te stimuleren. Zelfs met enig succes op de korte termijn, kan langdurig gebruik van zeer lage rentetarieven leiden tot nadelige effecten, waaronder de gevreesde liquiditeitsval.